Oligozoospermia, azoospermia i kryptozoospermia to najczęstsze przyczyny niepłodności męskiej. Wszystkie te stany oznaczają obniżoną liczbę plemników w nasieniu. A czym różnią się od siebie? Odpowiedź na to pytanie znajdziesz w naszym artykule.

Najczęściej wygląda to tak: para przez rok, albo i dłużej, stara się o dziecko, ale nie przynosi to rezultatu. W końcu zmartwiona kobieta zaczyna odwiedzać kolejnych lekarzy i wykonywać badania: robi USG narządów rodnych, upewnia się, czy jej jajowody są drożne, sprawdza poziom hormonów i monitoruje owulacje. Dopiero gdy okazuje się, że nic jej nie dolega, partner dostaje skierowanie na badanie nasienia (seminogram). I nagle obydwoje doznają szoku, bo wychodzi na jaw, że jest ono bardzo słabej jakości. W tym artykule wyjaśnimy, czym jest oligo- , azoo- oraz kryptozoospermia – stany będące najczęstszą przyczyną niepłodności u mężczyzn.

 

Zanim jednak przejdziemy do konkretów…

 

Odpowiemy na jedno zasadnicze pytanie: Dlaczego męskie plemniki są coraz słabsze? Otóż za główną przyczynę spadku jakości nasienia, a więc i przyczynę pogłębiającego się problemu niepłodności u mężczyzn uważa się zmiany w środowisku naturalnym i zanieczyszczenie powietrza, na które panowie są zdecydowanie bardziej wrażliwi niż panie i to już na etapie życia płodowego! Nie możemy również zapominać o negatywnym wpływie nowych technologii i ich niewłaściwym użytkowaniu. Częste trzymanie laptopa na kolanach czy telefonu komórkowego w spodniach może podnieść temperaturę jąder, co z kolei spowalnia produkcję nowych plemników i obniża jakość nasienia. Przyczyną niepłodności może być także niewłaściwy tryb życia: niezdrowe, prowadzące do otyłości, jedzenie, palenie papierosów, spożywanie dużych ilości alkoholu czy innych używek oraz życie w ciągłym stresie.

 

Oczywiście poza czynnikami środowiskowymi przyczyną niskich parametrów nasienia może być także choroba: choroby podwzgórza lub przysadki mózgowej, żylaki powrózka nasiennego, choroby genetyczne, zaburzenia hormonalne, choroby zapalne czy nowotworowe jąder.

 

Liczby mówią same za siebie – panowie mają coraz większe problemy z płodnością!

 

Na dowód, że tak jest porównajmy obecnie obowiązujące normy parametrów nasienia z normami obowiązującymi kiedyś. Jeszcze w latach 80. za prawidłową wartość uznawano 60 mln plemników w 1 ml ejakulatu. Obecnie, według wytycznych WHO z 2010 r., za prawidłowe można uznać parametry: 

 

• objętość nasienia: minimum 1,5 ml,
• pH nasienia: minimum 7,2,
• czas upłynnienia: poniżej 60 minut,
• aglutynaty i agregaty plemników: brak.
• koncentracja i gęstość: 15 mln plemników na 1 ml ejakulatu,
• całkowita liczba plemników w ejakulacie: minimum 39 mln.

 

Ponadto zaledwie 4% plemników musi mieć prawidłową budowę,  40% musi wykazywać ruchliwość (z czego minimum 32% wykazywać tzw. ruch postępowy), natomiast minimum 58% mieć odpowiednią żywotność.

 

W oparciu o powyższe parametry Światowa Organizacja Zdrowia przyjęła kilka terminów określających kondycję męskiego nasienia. W zależności od liczby, ruchliwości i budowy plemników u mężczyzny można stwierdzić: normospermię, oligozoospermię, asthenozoospermię, teratozoospermię, oligoasthenoteratozoospermię, kryptozoospermię, azoospermię albo aspermię.

 

Normospermia oznacza, że parametry nasienia są prawidłowe, aspermia, że nasienie w ogóle nie jest wytwarzane, czyli że podczas stosunku nie dochodzi do wytrysku.  A co oznacza reszta?

 

Sprawdź: Badanie nasienia 

 

Oligozoospermia

 

Oligozoospermia to stan oznaczający zbyt niską liczbę plemników w nasieniu (poniżej 15 mln 1 ml ejakulatu). Oligozoospermia może mieć 3 stopnie ciężkości:

 

• 10-15 mln plemników na 1 ml nasienia – oligozoospermia lekka
• 5-10 mln plemników na 1 ml nasienia – oligozoospermia ciężka
• 1-5 mln plemników na 1 ml nasienia – oligozoospermia bardzo ciężka

 

Azoospermia

 

O azoospermii mówimy wtedy, gdy w nasieniu mężczyzny nie stwierdza się obecności plemników. Wyróżnia się 2 rodzaje azoospermii, a mianowicie azoospermię obstrukcyjną i nieobstrukcyjną. Pierwsza spowodowana jest niedrożnością nasieniowodów, czyli struktur wyprowadzających plemniki z jądra do cewki moczowej. Azoospermia nieobstrukcyjna ma z kolei związek z zaburzoną pracą jąder, które uległy uszkodzeniu, np. na skutek stanu zapalnego, napromieniowania, stosowania niektórych leków czy choroby nowotworowej.

 

Kryptozoospermia

 

Kryptozoospermia jest stanem pośrednim pomiędzy oligozoospermią a azoospermią i oznacza bardzo małą liczbę plemników w ejakulacie (poniżej 0,1 mln na 1 ml ejakulatu). W nasieniu  mężczyzny dotkniętego kryptozoospermią po odwirowaniu obecne mogą być jedynie pojedyncze plemniki.

 

Asthenozoospermia

 

Asthenozoospermia oznacza, że w ejakulacie mężczyzny jest mniej niż 40% ruchliwych plemników. Najczęściej stan ten ma związek z niezdrowym stylem życia (korzystaniem z używek, przegrzewaniem jąder, złymi nawykami żywieniowymi), ale może być też spowodowany niektórymi chorobami, np. infekcją bakteryjną czy wirusową, żylakami powrózka nasiennego albo chorobami prostaty.

 

Teratozoospermia

 

Teratozoospermia to termin używany do określenia plemników o nieprawidłowej budowie, niezdolnych do zapłodnienia komórki jajowej. W teratozoospermii prawidłowych pod względem budowy plemników jest mniej niż 4%. Dlaczego powstałe w procesie spermatogenezy męskie komórki rozrodcze mają wady anatomiczne, nie do końca wiadomo. Przypuszcza się, że powodem może być niezdrowy tryb życia, urazy jąder czy przebyte leczenie onkologiczne.

 

Oligoasthenoteratozoospermia

 

Oligoasthenoteratozoospermia jest problemem najbardziej złożonym spośród wszystkich omówionych. Oznacza bowiem, że plemników w ejakulacie jest nie tylko za mało, ale mają one również nieprawidłowości w budowie oraz są mniej ruchliwe.

 

 

Od zmiany stylu życia po metody wspomaganego rozrodu – leczenie niepłodności męskiej

 

Mężczyzna, u którego badanie ujawniło nieprawidłowe parametry nasienia może sam próbować poprawić jakość swoich plemników. Jak? Przede wszystkim poprzez zmianę stylu życia: unikanie stresu, częstszy odpoczynek, zdrowe nawyki żywieniowe, rzucenie palenia, ograniczenie spożycia alkoholu czy większą aktywność fizyczną. Aby nie przegrzewać jąder, mężczyzna powinien unikać też gorących kąpieli, saun, jacuzzi oraz nosić przewiewną bieliznę – zamiast ciasnych slipek. Oczywiście niekiedy sama zmiana stylu życia nie wystarczy i konieczne jest rozpoczęcie leczenia. Niepłodność męską można leczyć farmakologicznie, jeśli przyczyną są np. zaburzenia hormonalne lub stany zapalne w obrębie układu moczowo -płciowego. Jeśli natomiast przyczyną niepłodności są np. niedrożne nasieniowody albo żylaki powrózka nasiennego, w grę wchodzi już tylko operacja. Bywa, że dla niepłodnej pary jedyną szansą na posiadanie potomstwa są techniki wspomaganego rozrodu, w tym inseminacja domaciczna lub zapłodnienie pozaustrojowe z użyciem własnych komórek lub nasienia anonimowego dawcy.