Od motylków w brzuchu, przez brak apetytu i suchą skórę do problemów z wagą… Na to wszystko jest wytłumaczenie – hormony. Odpowiadają one za wiele kluczowych funkcji w organizmie, a wśród nich również płodność. Dziś nietypowo – na tapetę bierzemy męskie hormony płciowe.
Spis treści:
Zaburzenia hormonalne u mężczyzn
Wpływ testosteronu na męską płodność
Hiperprolaktynemia
Niedoczynność tarczycy
Wrodzony przerost nadnerczy
Niedoczynność przysadki mózgowej
Jaką rolę pełni układ podwzgórzowo-przysadkowy?
Badania dla mężczyzny
Psychologiczne aspekty niepłodności u mężczyzn
Jaki wpływ ma styl życia na zaburzenia hormonalne u mężczyzn?
Jaki wpływ na erekcję mają zaburzenia hormonalne?
Niepłodność męska a genetyka – czy istnieje związek?
Podsumowanie
Zaburzenia hormonalne u mężczyzn
Hormony mają kluczowy wpływ na proces rozmnażania, stąd zaburzenia w obrębie ich wydzielania, mogą być przyczyną męskiej niepłodności, zaburzeń z erekcją oraz spadkiem libido. Z tego powodu tak niezwykle ważne są badania hormonów płciowych, dzięki którym można sprawdzić, czy ich stężenie jest prawidłowe.
Wpływ testosteronu na męską płodność
Testosteron jest kluczowym hormonem płciowym u mężczyzn, wpływającym na wiele aspektów funkcjonowania jego organizmu, w tym na płodność. Hormon ten odpowiada zarówno za rozwój męskich cech płciowych oraz wygląd sylwetki, produkcję plemników, popęd płciowy, jak i za możliwość utrzymania erekcji czy ejakulację. Niedobór lub nadmiar testosteronu w organizmie mężczyzny może być przyczyną wielu problemów zdrowotnych.
Hiperprolaktynemia
Czyli stan podwyższonego stężenia prolaktyny we krwi – hormonu produkowanego przez przysadkę mózgową. Hiperprolaktynemia może występować zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn, i może powodować hipogonadyzm hipogonadotropowy, czyli dysfunkcję gonad, w przypadku mężczyzn – wtórną niewydolność jąder. Brak produkowanych przez gonady hormonów prowadzi do zaburzeń erekcji, spadku libido, zmniejszenia produkcji plemników, a nawet impotencji. Jednym z objawów choroby jest pojawienie się nadmiaru tłuszczu w okolicach piersi i bioder.
Niedoczynność tarczycy
Spowodowana jest niedoborem hormonów tarczycy i może mieć duży wpływ na jakość nasienia. Schorzenie to m.in. obniża libido, zaburza erekcję i może być przyczyną niepłodności. Do innych, niepokojących objawów, które mogą wskazywać na niedoczynność tarczycy, należą m.in.: uczucie zmęczenia i senności, depresja, zaburzenia pamięci, zaparcia, przyrost masy ciała, niski testosteron, zmniejszenie się owłosienia na twarzy oraz utrata masy mięśniowej. Na niedoczynność tarczycy może mieć bezpośredni wpływ m.in. dieta uboga w jod, ale aby znaleźć faktyczną przyczynę niedoczynności tarczycy należy udać się do endokrynologa.
Wrodzony przerost nadnerczy
Nadnercza to gruczoły wydzielania wewnętrznego, zlokalizowane powyżej nerek, które produkują hormony (kortyzol, aldosteron, androgeny) odpowiedzialne za prawidłowe funkcjonowanie organizmu. U mężczyzn z wrodzonym przerostem nadnerczy występuje podniesiony poziom androgenów nadnerczowych. Do objawów tego schorzenia zaliczane są: mała ilość i ruchliwość plemników w nasieniu oraz duża ilość niedojrzałych plemników.
Niedoczynność przysadki mózgowej
Niedoczynność przysadki mózgowej to schorzenie, które również ma wpływ na płodność mężczyzny. Zaburzeniu temu towarzyszy niski poziom LH, czyli hormonu luteinizującego (wpływa na produkcję testosteronu) i hormonu FSH, czyli folikulotropowego (m.in. pobudza wytwarzanie plemników). Prowadzi to do wstrzymania rozwoju plemników i stopniowej utraty komórek plemnikowych w jądrach.
W sytuacji kiedy mężczyzna cierpi na niewydolność przysadki mózgowej, wśród objawów związanych z rozrodczością pojawiają się: spadek libido, wstrzymanie rozwoju plemników i stopniowej utraty komórek plemnikowych w jądrach oraz małe jądra.
Jaką rolę pełni układ podwzgórzowo-przysadkowy?
Układ podwzgórzowo-przysadkowy odpowiada za utrzymanie homeostazy organizmu, co jest równoznaczne z m.in. efektywną produkcją i wydzielaniem plemników przez jądra. W sytuacji gdy funkcja układu podwzgórzowo-przysadkowego ulegnie zaburzeniu, konsekwencją jest rozregulowanie układu hormonalnego. Funkcja tego układu pod może ulec zaburzeniu gdy podwzgórze przestanie wydzielać gonadoliberynę. Hormon ten, dzięki pulsacyjnemu wydzielaniu, stymuluje przysadkę mózgową do wydzielania FSH i LH. Następnie LH stymuluje komórki w jądrach do wydzielania testosteronu, który wraz z FSH stymuluje produkcję plemników.
Badania dla mężczyzny
W przypadku, gdy Wasze starania o dziecko trwają już ponad rok, warto wykonać badania nasienia. Jeżeli takie badanie już wykonałeś i wskazywało ono na zbyt małą ilość plemników bądź na ich nieprawidłową budowę i ruchliwość, warto rozważyć przeprowadzenie badań hormonalnych. Obowiązkowo należy sprawdzić: poziom testosteronu, LSH, LH oraz prolaktyny, warto także wykonać USG jąder.
Psychologiczne aspekty niepłodności u mężczyzn
Mężczyźni inaczej niż kobiety przeżywają trudności z poczęciem dziecka. Wiele pań czuje się gotowych do rodzicielstwa na długo zanim jeszcze rzeczywiście zostaną mamami. Z kolei u mężczyzn poczucie bycia ojcem pojawia się najczęściej dopiero wtedy, gdy po raz pierwszy biorą swoje dziecko w ramiona. Dlatego też, gdy parę dotyka problem niepłodności, panowie wydają być mniej zaangażowani w walkę z nim. Trudniej jest im poświęcać energię na coś jeszcze wciąż abstrakcyjnego. Niepłodność odbiera im też w pewnym sensie poczucie sprawczości, powoduje, że czują się bezradni – uczucie to bywa trudne dla obu stron, jednak dla lubiących mieć kontrolę nad sytuacją mężczyzn, będzie ono szczególnie bolesne. Panowie nie zawsze radzą sobie też z emocjami towarzyszącymi partnerce, nie zawsze te emocje rozumieją i wiedzą, jak im zaradzić. Kolejną trudnością, z jaką niejednokrotnie borykają się mężczyźni jest utracone poczucie męskości, szczególnie jeśli niepłodność uwarunkowana jest właśnie czynnikiem męskim. Panowie z niską jakością nasienia często czują się zwyczajnie mniej męscy, mimo iż partnerki wcale ich tak nie postrzegają.
W tym miejscu warto również wspomnieć o tym, że leczenie niepłodności obywa się często bez bezpośredniego udziału mężczyzn, nawet jeśli przyczyna trudności z zajściem w ciążę leży po ich stronie. Bo to przecież kobieta przechodzi stymulację owulacji, punkcję jajników czy transfer zarodka. Panowie, ich potrzeby, są często wówczas spychane na dalszy plan. Jednak trzeba pamiętać, że rolą mężczyzny nie jest jedynie dostarczenie wysokiej jakości nasienia. Jego udział w całym procesie walki z niepłodnością jest niezbędny, nie tylko z biologicznego punktu widzenia, ale przede wszystkim emocjonalnego. Dlatego też niezwykle istotne jest, aby najbardziej jak to możliwe wdrażać mężczyzn w cały proces diagnostyki i leczenia niepłodności, tak by nie czuli, że są w nim marginalizowani i niepotrzebni. Pamiętajmy, że mężczyźni także przeżywają swoją niepłodność – robią to po prostu w inny sposób niż kobiety.
Jaki wpływ ma styl życia na zaburzenia hormonalne u mężczyzn?
Styl życia ma ogromny wpływ na gospodarkę hormonalną zarówno u pań, jak i u panów. W przypadku mężczyzn przyczyną nieprawidłowego poziomu hormonów może być np. niedobór niektórych składników w diecie, w tym cynku, selenu, witaminy D czy kwasów omega-3. Z kolei brak aktywności fizycznej utrudnia utrzymanie prawidłowej masy ciała, co również będzie się przekładać na zachwianie równowagi hormonalnej. Tak samo jak nadmierna aktywność fizyczna, zwłaszcza przy jednoczesnym niedoborze kalorii. Zaburzyć pracę układu hormonalnego może również wysoki poziom kortyzolu, który to podnosi się m.in. na skutek długotrwałego stresu. Negatywnie na poziom hormonów w organizmie mężczyzny wpłyną również używki, takie jak alkohol czy papierosy, oraz niedostateczna ilość snu. Regularne niewysypianie się przyczynia się m.in. do spadku testosteronu – najważniejszego hormonu płciowego występującego u mężczyzn.
Jaki wpływ na erekcję mają zaburzenia hormonalne?
Problemy z erekcją mają nie tylko negatywny wpływ na życie seksualne mężczyzny, ale mogą być również sygnałem poważniejszych problemów zdrowotnych, również tych związanych z układem hormonalnym. Fundamentalną rolę odgrywa tutaj produkowany głównie przez jądra testosteron, nazywany często „hormonem męskości”. Jeśli występuje w zbyt niskim stężeniu, mężczyzna może odczuwać spadek libido oraz doświadczać zaburzeń erekcji. Oprócz testosteronu ogromny wpływ na zdolności seksualne mężczyzny mają takie hormony jak np. produkowana przez przysadkę mózgową prolaktyna. Zbyt wysoki poziom tego hormonu skutkuje spadkiem testosteronu, a co za tym idzie może utrudnić mężczyźnie osiągniecie erekcji. Podobny efekt wywoła wspomniany już kortyzol, którego nadmiar w organizmie mężczyzny może utrudnić uzyskanie i utrzymanie wzwodu.
Niepłodność męska a genetyka – czy istnieje związek?
Jednym z najważniejszych wskaźników męskiej płodności są wyniki badania nasienia, które ocenia różne jego parametry. Za ciężkimi zaburzeniami spermatogenezy dość często stoją czynniki genetyczne, np. mutacja w genie CFTR czy mutacja w regionie AZF na chromosomie Y. Mutacja w genie CFTR może prowadzić do niedrożności lub obustronnego braku nasieniowodów, czyli dróg wyprowadzających nasienie. Z kolei w regionie AZF znajdują się geny kodujące białka odpowiedzialne właśnie za produkcję plemników. Mutacja w regionie może więc skutkować zaburzeniem tego procesu oraz znacznym spadkiem jakości nasienia.
Podsumowanie
Hormony płciowe mają ogromny wpływ na płodność mężczyzn. Nieprawidłowe poziomy testosteronu czy prolaktyny w organizmie mogą utrudniać poczęcie dziecka, powodować zaburzenia erekcji i spadek libido. Równowaga hormonalna jest ściśle związana z trybem życia – aktywnością fizyczną, dietą, ilością stresu czy jakością snu. Złe nawyki mogą zaburzać pracę układu hormonalnego, uniemożliwiając uzyskanie ciąży oraz prowadząc do problemów w sferze seksualnej.
