Wiele par myśli, że skoro ma już dziecko, to problem niepłodności ich nie dotyczyć. Posiadanie potomstwa niestety nie gwarantuje, że próby poczęcia kolejnego dziecka zakończą się sukcesem.
Wydawało Wam się, że skoro macie już dziecko, to z poczęciem kolejnego nie będzie problemu. Tymczasem mijają tygodnie, miesiące, a testy ciążowe wciąż dają wynik negatywny. Prawdopodobnie cierpicie więc na tzw. niepłodność wtórną, czyli taką, w której kobieta będąca już matką nie może ponownie zająć w ciążę.
Niepłodność wtórna dotyczy ok. 20% par posiadających dzieci…
Wiele par myśli, że skoro ma już co najmniej jedno albo dwoje dzieci, to problem niepłodności nie może ich dotyczyć. Niestety…Posiadanie potomstwa nie gwarantuje, że próby poczęcia kolejnego dziecka zakończą się sukcesem. Zaburzenia płodności mogą pojawić się bowiem w dowolnym momencie życia. Niepłodność wtórna dotyczy ok. 20% par posiadających dzieci. Jak widać, skala problemu jest więc ogromna.
Niepłodność wtórna – kiedy udać się do specjalisty?
Według definicji Światowej Organizacji Zdrowia o niepłodności można mówić wtedy, gdy para po ok. 12 miesiącach regularnego współżycia bez stosowania żadnych środków antykoncepcyjnych nie zachodzi w ciążę. Jest to moment, w którym taka para powinna udać się do specjalisty. W przypadku niepłodności wtórnej pierwszą konsultację lekarską zaleca się dużo wcześniej – nawet już po 6 miesiącach bezowocnych starań. Czas odgrywa w tym przypadku ogromną rolę. Trzeba pamiętać, że niepłodność wtórna dotyczy zwykle par w nieco starszym wieku – które mają już jedno, dwoje dzieci i często dopiero po kilku latach zaczynają starać się o kolejne. Tymczasem jak wiemy, z każdym kolejnym rokiem szanse poczęcia dziecka są coraz mniejsze.
Skąd u kobiet bierze się niepłodność wtórna?
Stoją za nią w zasadzie takie same czynniki jak za niepłodnością pierwotną. Poza wiekiem obniżyć płodność mogą nieprawidłowości w budowie macicy, np. obecność przegrody, mięśniaków czy polipów. Nieprawidłowy poziom hormonów w organizmie zaburzy z kolei owulację, bez której jak wiadomo poczęcie dziecka jest po prostu niemożliwe. Problemy hormonalne mogą być efektem niedoczynności tarczycy lub zespołu policystycznych jajników (PCOS). Występują u kobiet otyłych lub przeciwnie – przesadnie wychudzonych i intensywnie uprawiających sport. Przyczyną niepłodności wtórnej u kobiet mogą być również zakażenia różnego typu drobnoustrojami, np. Chlamydią Trachomatis, które nieleczone prowadzą do niedrożności jajowodów i w rezultacie mogą spowodować niepłodność.
A co jest przyczyną niepłodności wtórnej u mężczyzn?
Nie możemy zapominać, że panowie w takim samym stopniu jak panie mogą być niepłodni. Procentowy udział żeńskiego i męskiego czynnika w niepłodności rozkłada się mniej więcej po równo i wynosi ok. 40% dla kobiet oraz 40% dla mężczyzn. Przesłanką, że to właśnie mężczyzna jest niepłodny będą przede wszystkim niskie parametry nasienia. Plemniki mężczyzny mogą mieć nieprawidłową budowę, zbyt wolno się poruszać, może być ich też za mało w ejakulacie. Niekorzystny wpływ na męską płodność będą miały wszelkiego rodzaju urazy i stany zapalne w obrębie narządów rodnych, przegrzanie jąder wynikające z siedzącego trybu życia, częstego przebywania w saunie albo trzymania urządzeń elektronicznych w pobliżu krocza (np. telefonu w kieszeni spodni czy laptopa na kolanach). Za niepłodnością wtórną u mężczyzn często kryją się również choroby przebyte w dzieciństwie, np. świnka, choroby płuc, serca czy nerek, a w dorosłości także otyłość, palenie papierosów i stres. To że mężczyzna jest teoretycznie płodny do końca życia, nie oznacza, że ta płodność cały czas utrzymuje się na takim samym poziomie. Z wiekiem jakość jego nasienia ulega pogorszeniu, dlatego też mężczyzna, podobnie jak kobieta, decyzji o rodzicielstwie nie powinien odwlekać w nieskończoność.
Niepłodność wtórna wymaga kompleksowego podejścia
Najważniejszym zadaniem lekarza, do którego zgłasza się para z podejrzeniem niepłodności wtórnej jest zebranie szczegółowego wywiadu medycznego. Specjalista musi dowiedzieć się jak najwięcej na temat przebiegu poprzednich ciąż oraz czy po porodzie nie występowały żadne komplikacje. Lekarza zainteresuje również, czy między ostatnim porodem a próbą poczęcia kolejnego dziecka pojawiły się dodatkowe choroby oraz czy któryś z partnerów zażywał jakiekolwiek leki. W trakcie wywiadu medycznego zawsze padają również pytania o nawyki żywieniowe oraz rodzaj wykonywanej pracy. Niekorzystne warunki środowiska, w tym praca w permanentnym stresie, z chemikaliami albo substancjami toksycznymi, może spowodować, że para będzie miała problemy z zajściem w kolejną ciążę, nawet pomimo wcześniejszego sukcesu.
Po przeprowadzeniu wywiadu medycznego lekarz wykonuje u kobiety podstawowe badanie ginekologiczne oraz USG narządów rodnych. Może zlecić również badania hormonalne i infekcyjne. Jeśli podstawowe badania obrazowe nie dadzą jednoznacznej odpowiedzi na pytanie o przyczyny niepłodności wtórnej, lekarz może sięgnąć po bardziej zaawansowane metody diagnostyczne, np. histeroskopię, laparoskopię ginekologiczną czy Sono-HSG. Wszystkie te metody, choć różne, pozwalają bardzo dokładnie zbadać wnętrze jamy brzusznej kobiety oraz znajdujące się w niej narządy rodne.
W przypadku mężczyzn z podejrzeniem niepłodności wtórnej podstawowym badaniem diagnostycznym jest oczywiście seminogram, czyli badanie jakości nasienia – oceniające liczbę plemników w ejakulacie, ich ruchliwość, morfologię, jak również wiele innych parametrów. Dodatkowo lekarz może zlecić niepłodnemu mężczyźnie badania hormonalne oraz genetyczne.
Jak wygląda leczenie niepłodności wtórnej
Kompleksowa diagnostyka pozwala wybrać najodpowiedniejszą ścieżkę leczenia. Forma terapii zależy oczywiście od czynnika, który spowodował u pary wtórną niepłodność. Czasem wystarczy niewiele – lekka modyfikacja diety, więcej ruchu i mniej stresu. Zaburzoną gospodarkę hormonalną reguluje się farmakologicznie. Jeśli w obrębie narządów rodnych występuje jakaś przeszkoda, w postaci polipów, ognisk endometrialnych czy zrostów, usuwa się ją za pomocą wspomnianej histeroskopii lub laparoskopii ginekologicznej. Jeśli wymienione wyżej metody nie pomogą, para może skorzystać z technik wspomaganego rozrodu, np. inseminacji, a w ostateczności sięgnąć po in vitro.
